| การอ่านออกเสียงบทร้อยกรอง การอ่านออกเสียงร้อยกรอง เป็นการอ่านที่มุ่งให้เกิดความเพลิดเพลินซาบซึ้งในรสของคำประพันธ์ ซึ่งจะต้องอ่านอย่างมีจังหวะ ลีลา และท่วงทำนองตามลักษณะคำประพันธ์เเต่ละชนิด การอ่านบทร้อยกรอง อ่านได้ ๒ แบบ ดังนี้ 1. อ่านออกเสียงธรรมดา เป็นการอ่านออกเสียงพูด ตามปกติเหมือนกับอ่านร้อยแก้ว แต่มีจังหวะวรรคตอน 2. อ่านเป็นทำนองเสนาะ เป็นการอ่านมีสำเนียงสูง ต่ำ หนัก เบา ยาว สั้นเป็นทำนองเหมือนเสียงดนตรี มีการเอื้อนเสียง เน้นสัมผัส ตามจังหวะ ลีลาและท่วงทำนองตามลักษณะบังคับของบทประพันธ์ให้ชัดเจนเเละเหมาะสม |
| หลักเกณฑ์ในการอ่านออกเสียงร้อยกรอง 1. ศึกษาลักษณะบังคับของคำประพันธ์ เช่น การเเบ่งจังหวะจำนวนคำสัมผัสเสียง วรรณยุกต์ เสียงหนักเบา เป็นต้น 2. อ่านให้ถูกต้องตามลักษณะบังคับของคำประพันธ์ 3. อ่านออกเสียง ร ล คำควบกล้ำให้ชัดเจน 4. อ่านออกเสียงดังให้ผู้ฟังได้ยินทั่วถึง ไม่ดังหรือค่อยจนเกินไป 5. คำที่รับสัมผัสกันต้องอ่านเน้นเสียงให้ชัดเจน ถ้าเป็นสัมผัสนอกต้องทอดเสียงให้มีจังหวะยาวกว่าธรรมดา 6. มีศิลปะในการใช้เสียง เอื้อนเสียง และทอดจังหวะให้ช้าจนจบบท |
| ข้อควรคำนึงในการอ่านบทร้อยกรอง การอ่านบทร้อยกรอง หรือทำนองเสนาะ ให้ไพเราะและประทับใจผู้ฟังมีข้อควรปฏิบัติ ดังนี้ 1. ก่อนอ่านทำนองเสนาะควรรักษาสุขภาพให้ดี มีความพร้อมทั้งกายและใจ จะช่วยให้มั่นใจมากขึ้น 2. ตั้งสติให้มั่นคง ไม่หวั่นไหว ตื่นเต้น ตกใจ หรือประหม่า ควรมีสมาธิก่อนอ่านเเละขณะกำลังอ่าน เพื่อไม่ให้เกิดข้อผิดพลาด 3. ก่อนอ่านควรตรวจดูบทอ่านอย่างคร่าวๆ และรวดเร็วเพื่อพิจารณาคำยาก หรือการผัวรรณยุกต์ และอื่นๆ 4. พิจารณาบทที่จะอ่าน เพื่อตัดสินใจ เลือกใส่อารมณ์ในบทอ่านให้เหมาะสมสอดคล้องกับเนื้อความ 5. หมั่นศึกษาและฝึกฝนการอ่านทำนองเสนาะจากผู้รู้เกี่ยวกับกลวิธีต่างๆอยู่เสมอ จึงจะทำให้สามารถอ่านทำนองเสนาะได้อย่างไพเราะ |
| คุณค่าของการอ่านทำนองเสนาะ 1. ผู้ฟังเห็นความงามของบทร้อยกรองที่อ่าน 2. ผู้ฟังได้รับความไพเราะและเกิดความซาบซึ้ง 3. เกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน 4. จดจำบทร้อยกรองได้รวดเร็วเเม่นยำ 5. ช่วยกล่อมเกลาจิตใจให้เป็นคนอ่อนโยน 6. ช่วยสืบทอดวัฒนธรรมในการอ่านทำนองเสนาะไว้เป็นมรดกของชาติ |
| วิธีการอ่านทำนองเสนาะจากคำประพันธ์ กลอนสุภาพ นิยมอ่านเสียงสูง ๒ วรรค และเสียงต่ำ ๒ วรรค การเเบ่งจังหวะวรรคในการอ่าน มีดังนี้ วรรคละ ๖ คำ อ่าน ๒/๒/๒ OO/OO/OO วรรคละ ๗ คำ อ่าน ๒/๒/๓ OO/OO/OOO วรรคละ ๘ คำ อ่าน ๓/๒/๓ OOO/OO/OOO วรคคละ ๙ คำ อ่าน ๓/๓/๓ OOO/OOO/OOO ตัวอย่าง การเเบ่งจังหวะวรรคละ ๖ คำ ไผ่ซอ/อ้อเสียด/เบียดออด// ลมลอด/ไล่เลี้ยว/เยวไผ่// ออดเเอด/แอดออด/ยอดไกว// แพใบ/ไล้น้ำ/ลำคลอง// การเเบ่งจังหวะวรรคละ ๘ คำ เเล้วสอนว่า/อย่าไว้/ใจมนุษย์ มันเเสนสุด/ลึกล้ำ/เหลือกำหนด ถึงเถาวัลย/พันเกี่ยว/ที่เลี้ยวลด// ก็ไม่คด/เหมือนหนึ่งใน/น้ำใจคน// กาพย์ยานี ๑๑ มีจำนวนคำ ๑๑ คำ นิยมอ่านเสียงสูงกว่าปกติจึงจะเกิดความไพเราะ การเเบ่งจังหวะวรรดในการอ่าน มีดังนี้ วรรคหน้า ๕ คำ อ่าน ๒/๓ OO/OOO วรรคหลัง ๖ คำ อ่าน ๓/๓ OOO/OOO ตัวอย่าง การเเบ่งจังหวะกาพย์ยานี ๑๑ เรื่อยเรื่อย/มารอนรอน// ทิพากร/จะตกต่ำ// สนธยา/จะใกล้ค่ำ// คำนึงหน้า/เจ้าตราตรู เรื่อยเรื่อย/มาเรียงเรียง// นกบินเฉียง/ไปทั้งหมู่// ตัวเดียว/มาพลัดคู่// เหมือนพี่อยู่/ผู้เดียวดาย// |
